Giới thiệu chuỗi bài viết chuyên đề: "PHÁP LUẬT VỀ CÔNG NGHỆ VÀ AI"

Thế giới đang bước vào kỷ nguyên chuyển đổi số mạnh mẽ, nơi các công nghệ đột phá như Trí tuệ Nhân tạo (AI), Big Data, Blockchain, và IoT không ngừng định hình lại mọi mặt của đời sống xã hội và kinh tế. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng và phức tạp này đã và đang tạo ra những thách thức lớn đối với khuôn khổ pháp lý truyền thống. Làm thế nào để điều chỉnh các thuật toán AI tự học, bảo vệ dữ liệu cá nhân trong một thế giới kết nối, hay xác định trách nhiệm pháp lý đối với các quyết định được đưa ra bởi máy móc?

Chuỗi bài viết chuyên đề "PHÁP LUẬT VỀ CÔNG NGHỆ VÀ AI" được tổng hợp và giới thiệu thông tin tin về các quy định hiện hành, các dự thảo luật quan trọng trên thế giới và tại Việt Nam, cũng như những xu hướng pháp lý mới nhằm quản lý rủi ro và đồng thời thúc đẩy đổi mới trong lĩnh vực công nghệ.

Bài viết: Công nghệ AI: Thách thức đối với nghề Luật trong thời đại mới - Luật sư Trần Xuân Tiền (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội): Thời đại kỷ nguyên 4.0 đã tạo ra một làn sóng bùng nổ các công nghệ tiên tiến như Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (cloud computing), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data), chuỗi khối (blockchain) để biến quy trình làm việc trở nên nhanh chóng và chính xác hơn. Khi đại dịch Covid-19 diễn ra, chúng ta đều chứng kiến công nghệ đã trở thành một phần không thể thiếu trong mọi lĩnh vực. Từ các nền tảng học tập và trao đổi công việc chuyên môn trực tuyến như Zoom, Microsoft Teams, Google Meet,… cho đến sự ra đời của các công ty áp dụng công nghệ vào lĩnh vực pháp lý đã tạo ra bước ngoặt lớn trong cách chúng ta kết nối và tương tác. Đặc biệt sự ra mắt của các công cụ ứng dụng AI như ChatGPT, Claude, Gemini, Aidu,.. đã mang tới nhiều cơ hội cũng như thách thức đối với mọi ngành nghề.

Bài viết: Công nghệ AI thách thức pháp luật - Đậu Anh Tuấn (Trưởng ban Pháp chế VCCI): Công nghệ trí thông minh nhân tạo (AI) đang và sẽ ngày càng đóng vai trò quan trọng trong đời sống chúng ta. Mọi đồ vật, phương tiện trở nên ngày càng thông minh hơn. Nhưng ở phương diện pháp luật, sự xuất hiện của tác nhân có độ thông minh như vậy sẽ đặt ra nhiều thách thức.

Bài viết: Khung pháp lý về trí tuệ nhân tạo của Vương quốc Anh và một số gợi mở cho Việt Nam -Phạm Minh Đô (Tòa án quân sự Quân khu 7): Trí tuệ nhân tạo (AI) đang định hình tương lai, tác động mạnh mẽ đến nhiều ngành nghề, mang lại tiềm năng nâng cao năng suất và cải thiện đời sống. Tuy nhiên, AI đặt ra thách thức pháp lý về trách nhiệm khi gây thiệt hại và đảm bảo công bằng, minh bạch. Việt Nam, với Chiến lược quốc gia về AI đến năm 2030, cần học hỏi từ kinh nghiệm của một số nước đi trước, trong đó có Vương quốc Anh, để vừa thúc đẩy đổi mới vừa bảo vệ lợi ích xã hội.

Bài viết: Sự cần thiết xây dựng khung pháp lý về AI: Kinh nghiệm của các nước và một số đề xuất cho Việt Nam - Lê Phúc – Trần Dương: Nghiên cứu từ thực tiễn cho thấy trí tuệ nhân tạo ( AI ) là công nghệ quan trọng, có thể mang lại đột phá cho phát triển kinh tế. Tuy nhiên AI cũng đã bộc lộ tiềm ẩn nhiều rủi ro, tác động tiêu cực đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội. Ngoài ra, AI còn tạo ra các rủi ro và thách thức về an ninh mạng, điển hình là sử dụng AI để lừa đảo. Nhiều nước trên thế giới đã và đang thúc đẩy xây dựng khung pháp lý về trí tuệ nhân tạo. Đối với Việt Nam, vấn đề này cũng cần được cơ quan chức năng đặt ra nghiên cứu nhằm phát huy tác động tích cực, đồng thời ngăn chặn những tác động tiêu cực của AI đến an ninh và trong đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Bài viết: Sự "nổi dậy " của Trí tuệ nhân tạo “AI”: ngành Luật Việt Nam có cần phải đối phó? - LG.TS Ngô Anh Cường: Một câu hỏi: Hội nhập quốc tế, tham gia mọi lãnh vực chính trị kinh tế toàn cầu, ngành tư pháp quốc gia nay có phải bắt buộc chuẩn bị và sửa soạn đáp ứng cho các thay đổi cần thiết từ các phát triển công nghệ tiên tiến thế giới, nhất là sự nổi dậy gần đây của trí tuệ nhân tạo, Artificial Intelligence, “AI”?

Bài viết: AI và kinh nghiệm quốc tế về trách nhiệm pháp lý cho Việt Nam - Đỗ Mến: Giới thiệu các nội dung được đề cập thảo luận tại Hội thảo kinh nghiệm quốc tế về trách nhiệm pháp lý của các đối tượng liên quan tới trí tuệ nhân tạo trong các ngày 10 và 11/7 do Bộ Tư pháp phối hợp với Quỹ Hanns Seidel Foundation tổ chức.

Bài viết: Các vấn đề cần giải quyết để xây dựng khung pháp lý cho AI tại Việt Nam - Hữu Đăng, Yến Châu: Giới thiệu nội dung được thảo luận tại phiên thảo luận Hội thảo khoa học “AI và Pháp luật: Kinh nghiệm quốc tế và một số gợi mở cho Việt Nam” do Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TP.HCM) phối hợp cùng báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức đã nhận được sự quan tâm, trao đổi sôi nổi của các chuyên gia, nhà khoa học về khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam.

Bài viết: Quản lý nhà nước về phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam hiện nay - ThS. Nguyễn Thị Hảo và ThS. Nguyễn Văn Trọng: Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang trở thành một công cụ quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất và hiệu quả quản lý. Việc ứng dụng AI cho phép thực hiện những nhiệm vụ mà trước đây đòi hỏi trí thông minh và công sức rất lớn của con người. Do đó, công nghệ này được xem là chìa khóa phát triển kinh tế toàn cầu. Tại Việt Nam, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách và chiến lược nhằm phát triển và ứng dụng AI, tiêu biểu là Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030. Những chính sách này là hành lang pháp lý để thúc đẩy AI phát triển bền vững; đồng thời, xây dựng nền kinh tế dựa trên AI hiệu quả trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Bài viết: Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo với Luật AI - Thu Giang: Ngày 26/9, tại Hà Nội, Ngày hội Trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN) 2025 chính thức diễn ra với chủ đề “Vietnam in the Global AI Race – Việt Nam trong cuộc đua AI toàn cầu”. Đây là sự kiện thường niên kể từ năm 2018, do Bộ KH&CN chỉ đạo, Báo VnExpress phối hợp cùng nhiều đơn vị tổ chức. Tại Phiên toàn thể (AI Summit) chiều ngày 26/9, Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương đã chia sẻ những định hướng quan trọng trong việc xây dựng hành lang pháp lý cho AI tại Việt Nam, khẳng định vị thế tiên phong của quốc gia trong lĩnh vực này.Dự kiến Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ được trình Quốc hội cuối năm 2025, đưa Việt Nam trở thành một trong số ít quốc gia có khung pháp lý toàn diện về AI.

Bài viết: Tạo hành lang pháp lý, thúc đẩy đổi mới sáng tạo - Trà My: Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu trở thành hai trụ cột của chuyển đổi số quốc gia, việc sớm ban hành Luật AI được coi là bước đi tất yếu. Không chỉ nhằm kiểm soát rủi ro, Luật còn khẳng định dữ liệu là tài nguyên quốc gia, tạo hành lang pháp lý để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo vệ quyền lợi người dân và củng cố chủ quyền số của Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Bài viết: Việt Nam hướng tới quy định về AI: Khung pháp lý vào năm 2025 - Adminai (Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông): Việt Nam đang tiến hành một bước quan trọng trong việc xây dựng các quy định pháp lý cho lĩnh vực Trí tuệ Nhân tạo (AI) đang phát triển mạnh mẽ. Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu trình dự thảo luật lên Quốc hội vào cuối năm 2025. Đây là một nỗ lực có tính chiến lược nhằm định hướng sự phát triển và ứng dụng AI một cách có trách nhiệm và đạo đức.

Bài viết: Bảo hộ quyền tác giả với tác phẩm tạo ra từ trí tuệ nhân tạo - Hồ Thùy Ngọc (Trường Đại học Ngoại thương): Tác phẩm tạo ra từ trí tuệ nhân tạo rất đa dạng, nhưng pháp luật của hầu hết các quốc gia không bảo hộ quyền tác giả cho các tác phẩm này. Đây là một vấn đề pháp lý đang được tranh luận mạnh mẽ hiện nay. Bài viết sử dụng các phương pháp phân tích, so sánh luật học, tổng hợp để tìm câu trả lời cho ba câu hỏi: (1) Tại sao pháp luật hiện hành không bảo hộ tác phẩm tạo ra từ trí tuệ nhân tạo? (2) Tại sao cần bảo hộ cho các tác phẩm này? (3) Cần thay đổi cách tiếp cận như thế nào để thúc đẩy trí tuệ nhân tạo sáng tạo ra tác phẩm? Từ đó, đưa ra một số khuyến nghị sửa đổi pháp luật Việt Nam nhằm thích ứng với sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo. (DOI:https://doi.org/10.59394/qlnn.348.2025.1072)

Tổng hợp, giới thiệu: Tổ Nghiệp vụ Thông tin - Thư viện, TTHL&TT,
Trường Đại học Bách khoa, ĐHĐN.